17 februari, 2021
's Lands hospitaal, Rob de Graaff
In een update van 16 februari 2021 door de gemeente Vijfheerenlanden over de berichtgeving rond het massagraf wordt melding gemaakt dat er sterke aanwijzingen zijn dat de slachtoffers Britten waren die omgekomen zijn gedurende de Eerste Coalitieoorlog (1792-1797). Dit was de strijd van de Republiek samen met de Engelsen en de Pruisen tegenover de Fransen. De theorie van deze voorlopige conclusie is gebaseerd (althans in het persbericht) op tabakssporen, waardoor de periode voor 1690 wordt uitgesloten, en een bericht uit een Amsterdamse courant waarin melding wordt gemaakt over een veldhospitaal bij Kasteel Batestein. Over het C14- en isotopenonderzoek wordt verder geen informatie verstrekt.
De mogelijkheid dat dit de verklaring zou kunnen zijn moeten we niet uitsluiten.
In Vianen bestond echter 50 jaar eerder al een militair hospitaal. Dat was ook gesitueerd in het slot Batestein.
In het tijdschrift van de vereniging 'Het Land van Brederode' van 1996 werd hier aandacht aan geschonken door de schrijvers: de heren B.W. Zuurdeeg en J. Heniger. Op de pagina's 12-13 van het tijdschrift wordt vermeld dat tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748) Vianen de rol als garnizoensstad achter het front toebedeeld kreeg.
Deze successiestrijd was een oorlog van Frankrijk, Pruisen en Spanje tegen de Oostenrijkse keizerin en haar bondgenoten. De Engelsen en de Republiek ondersteunden Oostenrijk. De Fransen aasden op de Zuidelijke Nederlanden en hadden wellicht de intentie verder naar het Noorden op te rukken.
Naast de functie van garnizoensstad kreeg Vianen in opdracht van de Raad van State, de leidende organisatie in militaire zaken van de Republiek, de opdracht om 's Lands hospitaal in kasteel Batestein in te richten voor zieken en gewonden die van het front terugkeerden.
Het hospitaal werd in het kasteel (althans wat daar nog van over was) gesitueerd. De tuinman-portier, met de naam Van Tekkelenburg, had naast een gedeelte van het kasteel dat hij huurde ook het bezit over de Singel waar een grote boomgaard stond. Over deze locatie wordt vermeld:' Bepaald smakeloos was dat de ziekenhuisdoden begraven werden in zijn Singelboomgaard waar ook een doodgravershuisje verrees.'
In het artikel is een tekening van P.T. den Hertog met een plattegrond van Batestein en nabije omgeving omstreeks 1750 opgenomen. De kaart is mede gebaseerd op de eerste kadastrale kaart van Vianen uit 1832.
Als toelichting worden de volgende nummers nader verklaard.
Nummer 40: de huidige Achterstraat
Nummer 39: de Stalstraat
Nummer 41: de huidige Brederodestraat
Nummer 11: De Hofpoort
Nummer 28: de Blauwpoort
Nummer 36b: Singel met boomgaard.
Nummer 36b lijkt overeen te komen met de locatie waar de opgravingen hebben plaatsgevonden.
Geschiedenis blijft een constant onderzoeken. Analoog aan het persbericht van de gemeente is dat ook in deze periode sprake is van een hospitaal. Pijproken was in de veertiger jaren van de 18de eeuw gemeengoed. Ook onder de minderbedeelden. Daarnaast was in 1746 een regiment Engelse dragonders in Vianen gelegerd en in 1748 verbleef een regiment Schotse Hooglanders in onze stad. Britten dus.
We wachten de uitslagen van de onderzoeken in Engeland verder af.