In het vorige hoofdstuk kwam de "Atlas" van Mercator ter sprake.
|
Titelpagina van G. Mercator's "Atlas", Antwerpen 1595. Amsterdam, Universiteitsbibliotheek. (Foto: National Library of the Czech Republic) |
Mercator was de eerste, die het woord atlas gebruikte, in de betekenis zoals we die ook tegenwoordig gebruiken: een kaartenboek. Het woord atlas heet afkomstig te zijn van de naam van een legendarische koning van Numidië, die - zoals dat te zien is op de titelpagina van Mercator's "Atlas" - de eerste globe gemaakt zou hebben.
Gerard Mercator - hij werd in 1512 te Rupelmonde in Vlaanderen geboren en heette eigenlijk Kremer- is vooral bekend door zijn ontwerp om de aardbol op een plat vlak te projekteren: de zogenaamde Mercatorprojektie. Het verschijnen van zijn "Atlas", in 1595, heeft Mercator niet mogen beleven: hij stierf het jaar daarvoor.
De geschiedenis van de Nederlandse atlas begint in feite in de Zuidelijke Nederlanden met Ortelius en Mercator. In de 17de eeuw verplaatst het gebeuren zich naar de Noordelijke Nederlanden: Amsterdam werd wereld beroemd om zijn atiassenproduktie. Spektakulair waren de "reuzen atlassen", die daar verschenen: atlassen van buitensporige afmetingen, die alleen via rijdende installaties te verplaatsen waren. Johan Maurits van Nassau schonk in 1660 een dergelijke atlas aan de Pruisische keurvorst Frederik Willem.
Dit artikel is overgenomen uit het tijdschrift nr 3/4, 9de jaargang 1984, 'Eeuwenoude kaarten en plattegronden van Vianen en de Vijfherenlanden'. Auteurs: J.A.L. de Meyere en J.M.M. Ruijter. Het volgende artikel is: Kartografisch materiaal op kasteel Batestein. Voor het overzicht van alle artikelen zie: 'Kaarten en plattegronden van Vianen en de Vijfheerenlanden’.
Meer over: Mercator