tronende madonna

Oxford, Bodleian Library, MS Douce 93, f. 84v. Deze afbeelding, alsmede die van het kerk interieur, zijn afkomstig uit het befaamde getijden boek van Yolanda van Lalaing, dat omstreeks 1460 in Utrecht vervaardigd is.

De tronende Maria met Christuskind onder het door vier engelen gedragen baldakijn wordt geflankeerd door twee musicerende engelen (harp en fluit). Op het baldakijn staat de begintekst van de hymne uit de liturgie van de Maagd Maria: [A]ve maris Stella dei mater alma atque semp[er virgo] [Gegroet sterre der zee, moeder Gods, verheven en altijd maagd]. De onderste trede van de troon is belegd met tegels, waarop enkele Griekse hoofdletters staan, waaronder A en Ω verwijzend naar de tekst uit de Openbaring: 'Ik ben de alfa en de omega', het begin en het einde, ofwel het eeuwige.

Aan de linkerzijde voor de troon knielt een vrouwenfiguur, die een open geslagen boek in de handen houdt. Zij draagt de voor de getrouwde vrouw kenmerkende hennin ('suikerbrood'), een spits toelopende hoofdversiering met afhangende sluier. Uit de banieren rond de voorstelling kan men afleiden, dat deze figuur Yolanda van Lalaing moet verbeelden. De vier wapens op de banieren duiden op de vier overgrootvaders van Yolanda, namelijk Nicolaas Ill van Lalaing, heer van Lalaing en groot-baljuw van Henegouwen in 1352-1354; Jean van Barbençon; Jean III van Créquy, heer van Créquy, Fressin en Canaples, een bekend Frans krijgsman, overleden in 1377; en Jean van Roye, heer van Roye, Plessis, Beausaulten Breteuil.

Linksboven staat een banier met het wapen van Lalaing: in keel 10 ruiten van zilver, geplaatst 3, 3, 3 en 1 ; als schildhouder een leeuw; de banier wordt gedragen door een hond (?). Rechtsboven staat een banier met het wapen van Créquy: in goud een bewortelde boom van keel met negen vruchten; als schildhouder een hond; de banier wordt gedragen door een hond met halsband. Het wapen is een zogenaamd sprekend wapen: de créquier (kriek of zoete kers) verwijst naar Créquy.

Linksonder staat een banier met het wapen van Barbençon: in zilver drie leeuwen van keel, geplaatst 2 en 1; als schildhouder een adelaar; de banier wordt gedragen door een leeuw. Rechtsonder staat het wapen van Roye: in keel een rechter schuinbalk van zilver; als schildhouder een zwaan; de banier wordt gedragen door een beer. Middenonder staat een schild met het alliantiewapen van Brederode-Lalaing; als schildhouder een engel. Het linkerwapen is dat van Lalaing. Het rechterwapen is gevierendeeld: 1 en 4 in goud een leeuw van keel, zijnde Brederode (maar zonder de lambeel!); 2 en 3 in zilver een leeuw van sabel met een dubbele staart, zijnde Valkenburg.

Het gevierendeelde wapen herinnert aan het huwelijk van Dirk III van Brederode, overleden in 1377, en Beatrix van Valkenburg, overleden vóór 1354. De vader van Beatrix was Reinoud van Valkenburg, overleden in 1333, en de grootvader was Walram of Walraven van Valkenburg, overleden in 1302, beiden heren van Valkenburg, Sittard, Susteren en Monschau, aan wie de latere Brederodes de voor hen zo karakteristieke voornamen van Reinoud en Walraven hebben ontleend.

In de rechtermarge van de bladzijde wordt het huwelijk van Reinoud II van Brederode en Yolanda van Lalaing gesymboliseerd door de ineengevlochten takken en de letters RY. Het zilver in de miniatuur is als gevolg van oxydatie enigszins zwart geworden.


Dit artikel is overgenomen uit de 20ste jaargang van het Jaarboek, 'Reinoud II,. Nummer 1/2 uit 1995
Auteur: M. J van Gent. Het volgende artikel: Plaat 3. Gijsbrecht van Brederode (1416-1475). Voor het overzicht van alle artikelen zie: Een Hollandse luis in de Bourgondische pels.

We use cookies

Wij gebruiken cookies op onze web site. Sommigen zijn essentieel voor het correct functioneren van de site, terwijl anderen ons helpen om de site en gebruikerservaring te verbeteren (tracking cookies). U kan zelf kiezen of u deze cookies wil toestaan of niet. Let op dat als u onze cookies weigert mogelijk niet alle functies van de site beschikbaar zijn.