Achtergrond bij prent 5: Gezicht op de landpoort

Gezicht op de landpoort met de N.H. kerk gezien vanuit het zuiden. Kleurenlithografie dcor C.W. Mieling, eerste helft 19e eeuw.

Deze fraaie afbeelding uit de eigen verzameling van de vereniging geeft een karakteristiek beeld van de oude binnenstad dat de voetganger of de fietser van vandaag, komend vanuit de Julianastraat, niet onbekend zal zijn. De kerk is weinig veranderd sinds zij na de brand van 1540, toen een gedeelte van de stad mede in de as werd gelegd, weer is opgebouwd. Dat de bouwmeester Cornells Frederiksz. van Montfoirdt een hooggewaardeerd vakman was, bewijst zijn betrokkenheid bij de bouw van diverse andere kerken, zoals de St. Jans kerk te Gouda, die in 1552 eveneens afbrandde. De kerktoren wordt enigszins aan het oog onttrokken door de landpoort, die spijtig genoeg rond 1870 is afgebroken. Een dergelijk lot is de poort aan de noordzijde van de Voorstraat,de Lekpoort, gelukkig bespaard, nadat enkele geschrokken burgers aan de alarm bei hadden getrokken.

In de landpoort - evenals in de Lekpoort - was op de eerste verdieping een ruimte als gevangenis ingericht. Heel wat ter dood veroordeelden hebben hier hun galgemaal opgediend gekregen. De exekutie zelf had meestal plaats in het midden van de Voorstraat, niet ver van het stadhuis, de overige burgers "tot exempele dienende".

Uit een ordonnantie op het sluiten van de stadspoorten van 1703 blijkt dat gedurende de winter de poortwachter bij het luiden van het poortklokje - hoe laat dat is wordt niet vermeld - de hoofdpoort dient te sluiten tot de volgende morgen 6 uur. Het clinquet, een kleine deur in de hoofdpoort mag nog tot 10 uur 's avonds en vanaf 4 uur 's nachts door laatkomers of vroege reizigers worden benut. Voor het openen van de poort na sluitingstijd worden verschillende tarieven berekend, al naar gelang men te. voet, per wagen of per sjees de stad in of uit wil. Burgers van de stad betalen ten alle tijde half geld; vroedvrouwen en pachters van de belastingen op bier en wijn zelfs niets. Bedelaars, vagebonden en andere suspecte figuren worden na sluiting der poorten niet binnengelaten.

H.L.Ph. Leeuwenberg

Dit artikel is overgenomen uit het tijdschrift van de vereniging, jaargang 3 nummer1, 1978.